رادیوگرافی و رادیولوژی دندان

با ورود اشعه ایکس برای بررسی تصاویر رایوگرافی و رادیولوژی دهان و دندان ، تحلیل تصاویر رادیوگرافی داخل دهانی و خارج دهانی از اهمیت ویژه ای برخوردار شدند و نیاز رادیولوژیست ها و دندانپزشکان را در تشخیص و درمان دقیق تر بیماری برطرف نمودند.

از مهم ترین کاربردهای رادیوگرافی، تشخیص پوسیدگی  به ویژه پوسیدگی بین دندانی بوده که با معاینات عادی پزشک قادر به تشخیص آن نمی باشد . پوسیدگی شایع ترین بیماری دندانی است که در هر سنی روی می دهد . شیوع پوسیدگی در کشورهای توسعه یافته از جمله ایران به دلیل مصرف غلط مواد غذایی و عدم بهداشت دهان و دندان بسیار زیاد می باشد . رادیوگرافی برای تشخیص پوسیدگی ها باید بر اساس ویژگی هایی مانند سن ، وضعیت پزشکی ، رژیم غذایی ، شیوه های بهداشت دهان و دندان و ماهیت روند گسترش پوسیدگی تنظیم گردند.

همچنین از رادیوگرافی برای تشخیص :

ضایعات دندانی و غیر دندانی فک و صورت در استخوان ، عفونت ها ، کیست ها

دندان نهفته زیر لثه و استخوان

ارزیابی موفقیت آمیز ایمپلنت

بیماری های لثه پیشرفته و تشخیص جرم های بین دندانی

تهیه عکس برای ارتودنسی

استفاده می گردد.

در این بخش با انواع تصاویر رادیوگرافی دندان آشنا خواهیم شد.

تصاویر داخل دهانی

با قرار دادن فیلم اشعه ایکس یا گیرنده دیجیتال در دهان بیمار تهیه می شوند ونمایی با جزئیات بالا از دندان ها و استخوان ها فراهم می نماید. برای نمایش پوسیدگی ها و بیماری های پریودنتال و پری اپیکال در یک ناحیه مناسب ترین است.

۱) عکس پری اپیکال

کل دندان و استخوان اطراف آن را نشان داده و جهت نشان دادن پوسیدگی و بیماری های پریودنتال و پری اپیکال بسیار مفید است. عکس تک دندان یا پری اپیکال برای تشخیص پوسیدگی سطح جونده دندان استفاده می گردد که معمولا از یک دندان و یا ۲ تا ۳ دندان گرفته می شود . همچنین از این عکس برای درمان ریشه دندان استفاده می گردد. در حین درمان ریشه دندان حداقل چهار عدد از این نوع عکس از دندان گرفته خواهد شد. عکس اول وضعیت ریشه دندان را نشان خواهد داد . عکس دوم طول فایل یا سوزن را در کانال دندان مشخص می کند و می توان به طول ریشه دندان پی برد . عکس سوم مشخص می سازد که مواد پر کننده ریشه تمام ریشه را در بر گرفته اند و در انتها عکس چهارم کیفیت درمان ریشه را تایید می کند. برای بررسی کامل دهان حداقل ۱۴ عکس از این نوع لازم است اندازه فیلم ۴۱*۳۱ mm برای دندان های آسیای کوچک و بزرگ و ۳۵*۲۲ mm برای دندان های پیشین و نیش می باشند.

۲) عکس بایت وینگ

این عکس برای مشخص کردن پوسیدگی بین دندانی می باشد. معمولا برای بررسی پوسیدگی بین دندان های عقبی ۴ عدد از این عکس کافی است. این عکس جزئیات دندان های بالا و پایین در یک ناحیه از دهان را نشان می دهد. هر عکس  بایت وینگ  یک دندان را از قسمت تاج آن تا سطح استخوانی که در پایه دندان قرار گرفته را نشان می دهد. این عکس ها پوسیدگی های واقع در بین دندان ها و نیز تغییراتی که به خاطر بیماری لثه در تراکم استخوان دندان ایجاد شده است را مشخص می سازد. همچنین از عکس بایت وینگ برای تعیین نحوه منطبق شدن روکش دندان بر روی آن و عدم وجود تیزی و برجستگی در پر کردگی های دندان استفاده می شود.

۳) عکس اکلوزال

فیلم یا گیرنده دیجیتال در اکلوزال قرار می گیرد. در کودکان به جای تصاویر پری اپیکال به کار می رود. در بزرگسالان تصاویر پری اپیکال را تکمیل نموده و امکان مشاهده نواحی وسیع تری از دندان ها و استخوان را فراهم می نماید و نمایی عمود بر تصاویر پری اپیکال را فراهم می آورد. در مورد دندان های نهفته و شکاف کام نیز کاربرد دارد.

تصاویر خارج دهانی

گیرنده ها در خارج از دهان بوده و نواحی سر و صورت را مورد ارزیابی قرار می دهند. موقعیت بیمار و مسیر پرتو بر اساس اطلاعات خاص مورد نظر متفاوت است

۱) عکس پانورامیک

رادیوگرافی پانورامیک یک رادیوگرافی خارج دهانی است که با زاویه ۲۰۰ درجه از قسمت چشم ها تا حنجره  نمای وسیعی از فکین ، دندان ها ، سینوس های ماگزیلاری ، حفره بینی و مفصل گیجگاهی فکی را فراهم می کند.

این تصاویر ، دندان ها و وضعیت تکاملی آن ها، وجود یا فقدان آبنورمالیتی های دندان و بسیاری از ضایعات تروماتیک و پاتولوژیک استخوان را نشان می دهد. یکی از کاربردهای آن بررسی شکستگی فک ها بر اثر ضربه ناشی از ضربه خوردن است . همچنین  می توان موقعیت دندان هایی که به طور کامل از لثه خارج شده اند و یا در حال خارج شدن هستند و وجود کیست و تومور در فک ها را بررسی کرد . قبل از جراحی دندان عقل نیز عکس پانورامیک گرفته می شود.

در حین تصویربرداری چون گیرنده و تیوب اشعه ایکس در حین اکسپوژر حرکت می کنند، رزولوشن تصویر نسبت به تصاویر داخل دهانی کمتر می باشد و مستعد آرتیفکت های ناشی از موقعیت ناصحیح بیمار است. دوز اشعه پایین تر تصاویر پانورامیک نسبت به بررسی کلیه دندان ها با تصاویر داخل دهانی ، مزید آن محسوب می شود.

۲) عکس سفالومتری

در صورت نیاز به ارتودنسی از این عکس استفاده  می گردد . این عکس برای رشد فک و صورت و جمجمه بسیار خوب است، در عین حال مسیر رشد فک و صورت و الگوی صورت را نیز مشخص می سازد.

درمان ارتودنسی

برای درمان ارتودنسی بسته به یافته های بالینی ممکن است به تصاویر رادیوگرافی لترال سفالومتری یا سفالومتری خلفی قدامی، الکوزال و ایندکس کارپال نیاز باشد . اخیرا از CBCT جهت ارزیابی های ارتودنسی و فراهم کردن اطلاعات سه بعدی درباره روابط فکین به عنوان جایگزینی برای تصویربرداری های متعدد دیگر استفاده می شود . توصیه شده است که تصویربرداری تنها زمانی که نیازهای فردی استفاده از آن را توجیه کرده و همچنین سوالات بالینی نمی تواند توسط تصویربرداری کانونشنال با دوز پایین تر پاسخ داده شود ، بکار رود.

۳) روش های تصویربرداری پیشرفته

روش هایی نظیر CT پزشکی ، MRI ، CBCT ، اولتراسونوگرافی و پزشکی هسته ای ممکن است در شرایط تشخیصی خاصی مورد نیاز باشند. CBCT باید تنها در مواردی که اطلاعات سه بعدی فراهم شده تاثیر مستقیمی در تشخیص و درمان وضعیت بیمار دارند استفاده شود..

بررسی بعضی از بیماری های التهابی

الف) بیماری های پریودنتال

ژنژیونت اغلب در افراد جوان تر و پریودنتیت در افراد مسن تر دیده می شود تصاویر تشخیصی علاوه بر تعیین میزان استخوان نگهدارنده دندان ها می تواند فاکتورهای موضعی مانند جرم و ترمیم های معیوب را نشان دهد. تهیه رادیوگرافی های داخل دهانی معمولا ترکیبی از تصاویر پری اپیکال و بایت وینگ بوده و به تعیین شدت بیماری کمک می کند.

ب) بیماری التهابی پری اپیکال

معاینات بالینی همراه با رادیوگرافی پری اپیکال جهت تشخیص و انتخاب طرح درمان، کافی می باشد . در مواردی نظیر آناتومی پیچیده ریشه ، شکست درمان اندودنتیک ، عوارض حین جراحی یا زمانی که نمای پری اپیکال ناکافی باشد ، تصویربرداری CBCT با رزولوشن بالا می تواند مفید باشد

ناهنجاریهای دندانی به صورت تغییر در تعداد، اندازه و شکل ظاهر می شود که در دندان های دائمی بیشتر رخ می دهند. شایع ترین آن ها وجود دندان های اضافه (معمولا مزیودنس) یا فقدان دندان ها (معمولا پرمولرهای دوم) می باشد. تصویر پانورامیک از قسمت تحتانی صورت معمولا بهترین انتخاب جهت مشاهده حضوریا فقدان دندان ها می باشد اما رادیوگرافی پری اپیکال یا اکلوزال جهت بررسی یک ناحیه محدود کافی می باشند.

شرکت تجهیزات پزشکی جالینوس توس توزیع کننده انواع فیلم رادیوگرافی دندانپزشکی آنالوگ و دیجیتال در سایزهای مختلف می باشد.

تماس: ۳۸۴۵۴۶۵۲ – ۰۵۱